Główne menu

Dobra Koce w ziemi drohickiej leżą, których jest kilka wsi

Był na Podlasiu ród Koców herbu Dąbrowa, wielce skoligacony i w całym drohickim nad wszystkie inne szanowany. Do urzędów wielkich nigdy Kocowie nie doszli, co najwyżej wojewódzkie piastując, ale na polu wojny niepożyte krajowi oddali usługi, za które różnymi czasy hojnie bywali nagradzani. Gniazdo rodzinne, istniejące do dziś, zwało się także Koce, ale prócz nich posiadali wiele innych majętności i w okolicy Chibowo i dalej Kobusy. Kocowie to szlachta zaściankowa ale starożytna i sławna.

Koce - wieś na Podlasiu. Rodzina posiadała wieś już na początku XV w. za czasów panowania króla Władysława Jagiełły. Pierwsza wzmianka o osiedleniu się tam naszej rodziny pochodzi z 1464 roku z Archiwum Drohiczyńskiego:
 

Anno Domini 1464, in Actis terrestribus Drohiciensibus.  Nicolaus, Mathias, Gregorius, Laurentius, Stanislaus, Stephanus, Joannes et Petrus de Koce scribunt se.

Patrz też: Herbarz Kapicy Milewskiego str. 224 i Jerzy Sewer hrabia Dunin- Borkowski "Spis Szlachty Polskiej" wyd. 1887. Imona wymienone w tym najstarszym dokumencie powtarzaja się wielokrotnie także w późniejszej historii rodu np. współcześnie: Ś.P. Dziadek Stanisław Koc, Piotr Koc, Tadeusz Piotr Koc, Franciszek Piotr Koc.

Rok 1464 w powyższym dokumencie nie oznacza faktycznej daty pojawienia sie rodziny. Inny historycy datują  pojawienie się rodziny na Podlasiu na początek XV wieku (Uruski) a pierwsza wzmianka o herbie Dąbrowa pochodzi z roku 1421 (patrz "Starodawne prawa polskiego pomniki", Kraków 1870, VII s.597 nr 1583). Pierwsza wzmianka o nazwisku Koc pochodzi z roku 1363(patrz: "Słownik staropolskich nazw osobowych" wyd. PAN). Opisana historia naszej rodziny jest o rok starsza od  Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ród Koców wywodzi się wiec od rycerstwa którego pochodznie ginie w zamierzchłej  przeszłości.

---

Wieś Koce (właściwie kilka zaścianków) znajduje się w południowej części obecnego województwa podlaskiego w powiecie Wysokie Mazowieckie w dawnym województwie  łomżyńskim, kilkanaście kilometrów na wschód od Ciechanowca (w połowie drogi do Brańska). Współrzędne geograficzne Koców: 22 stopnie 38 minut długości geogr. wschodniej i  52 stopnie 43 minuty szerokości geogr. północnej.
Nazwy poszczególnych zaścianków to:

• Koce-Basie,
• Koce-Schaby,
• Koce-Piskuły,
• Koce Borowe,
• Koce-Basie Dołki,
• Koce Winne,
• Koce-Masły,
• Koce-Chibowo,
• Koce-Stara Wieś.

Obecnie istnieja nadal pierwsze cztery zaścianki i są one zamieszkiwane przez główne linie rodu.

W czasach Pierwszej Rzeczpospolitej wraz z całą Ziemią Drohicką Koce początkowo należały do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Po roku 1569 zgodnie z ustaleniami Unii Lubelskiej zostały przyłączone do Korony wraz z całym województwem podlaskim (ze stolicą w Drohiczynie). Z czasów Wielkiego Księstwa pochodzą zapisy z roku 1531 (z archiwum w Drohiczynie):

W XVI wieku dobra Koce zostały podzielone pomiędzy liczne potomstwo. Wtedy też w zapisach pojawiają się, do dzisiaj używane, nazwy poszczególnych zaścianków: Koce Basie, Koce Borowe, Koce Schaby i Koce Piskuły. Pobliska parafia do której należą Koce (Winna Poświętna wcześniejsza nazwa Koce Winne) jest najbardziej katolicka na świecie (może poza samym Watykanem). Na 1686 mieszkańców 1686 to katolicy (100%), patrz: Dekanat Ciechanowiecki, Parafia Winne.

Naszymi sąsiadami byli między innymi:

• Od zachodu:
• JWP Ciechanowieccy nasi współklejnotnicy,
• JWP Bujnowie  h. Ślepowron,
• JWP Kuczyńscy h. Ślepowron,
• Od północy:
• JWP  Kostrowie h. Rawicz
• Od wschodu:
• JWP Olędzcy h. Rawicz ,
• JWP Niemyscy h. Jastrzębiec odm. z Niemyju
• Od południa:
• JWP Łempiccy h. Junosza (przez podobieństwo rysunku herbu do kozy wołano na nich "Kozany")
• JWP Radziszewscy h. Radwan,
• JWP Siemieńscy h. Dąbrowa,
• JWP Pobikrowscy h. Bawola,

Nieco dalej za Brańskiem na północ w stronę Białegostoku w pięknej dolinie  Narwi znajduje się zaścianek Rzędziany zamieszkiwany przez zacną rodzinę Żędziana herbu Jastrzębiec znanego z "Ogniem i Mieczem".

Znaczenie Domu Koców wśród miejscowej szlachty utrwalane było udanymi związkami małżeńskimi. W 1639 roku z wpływową rodziną Ciechanowieckich (zapis z Archiwum w Brańsku):
 

Anno Domini 1639, in Actis castrensibus Bransensibus.  Lucas Ciechanowiecki Swiejko de Ciechanowiec, Kozarze et Tworkowice haeres, et Anna Kocowna filia olim Mathiae Koc de Koce Piskuły, consors ejus, seu invicem conjuges scribun se.

Od tego czasu genealogowie piszą (Kapica Milewski): "Dom Koców herbu Dąbrowa ze Świejkami Ciechanowieckimi złączony". Odnotujmy jeszcze z końca XVII wieku dwa małżeństwa z pannami z domu Olszewskich:
 
 

Anno Domini 1692, in Actis castrensibus Bransensibus.  Augustinus filius Benedicti Koc de Koce Borowe haeres, Annae filiae olim Gregorii Olszewski, consorti suae summam inscribit.

 

Anno Domini 1697, in Actis castrensibus Bransensibus. Joannes filius olim Mathiae Koc de Koce Schaby haeres, Catharine filiae olim suprascripti Gregorii Olszewski, consorti suae summam inscribit.

---

Na skutek postępującego rozdrobnienia majątku liczni potomkowie rodziny szukali utrzymania poza rodzinymi Kocami. Z Podlasia Kocowie roznieśli swoje nazwisko niemal po całym kraju (głównie jednak na tereny graniczne Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego oraz Mazowsza). Już XVII-XVIII odnajdujemy Koców w powiatach: bielskim, białostocim, mińskim, grodzieńskim. Później także w powiecie halickim i Prusach.
 

Jedna z licznych gałęzi rodziny osiadła w Małopolsce. Na przełomie wieków XVIII i XIX w Cholewianej Górze (obecnie powiat rzeszowski) mieszkał Wincenty Koc od którego wywodzi się linia cholewińsko-krakowska rodziny.
 
 

Główne menu