Hrabia Bertrand Artur William Russell to zupełnie niezwykły przypadek ludzkiego geniuszu. W jednej osobie mamy jednego z wybitniejszych matematyków XX wieku,  jednego z wybitniejszych filozofów ubiegłego stulecia  i ponadto laureata nagrody Nobla z … literatury. Cechą geniuszu jest zauważanie stałej niewidocznej dla innych oczywistości  i wyciąganie dalszych wniosków.  Galileusz tak sformował prawo swobodnego spadku. Podobnie też uczynił Einstein z niezmieniczością prędkości światła. Russel ma wiele takich momentów. Zacytujmy fragment ze  „Szkiców sceptycznych”:

„Istnieją sprawy, w których ludzie zajmujący się ich badaniem zgadzają się ze sobą; za ilustrację mogą posłużyć daty zaćmień. Istnieją  też  inne sprawy,  w  których  eksperci  się  nic  zgadzają. Nawet gdy wszyscy eksperci zgadzają się ze sobą, mogą dosko­nale być w błędzie. Pogląd Einsteina na wielkość załamania świa­tła pod wpływem grawitacji byłby dwadzieścia lat temu odrzuco­ny przez wszystkich ekspertów, a jednak okazał się słuszny. Nie­mniej  jednak  opinia  ekspertów,  gdy   jest jednogłośna,  powinna być przyjęta przez laików jako bardziej prawdopodobna od opinii przeciwnej. Sceptycyzm, który głoszę, sprowadza się tylko do tego, że:   1) gdy eksperci  zgadzają się ze sobą,  przeciwna opinia nie może być uważana za pewną, 2) gdy eksperci nie mogą dojść do zgody, laik nie może uznawać żadnej opinii za pewną, i 3) gdy wszyscy eksperci sądzą, że nie ma dostatecznej podstawy do po­wzięcia   określonej   opinii,   zwykły   człowiek   zrobi   dobrze,   jeśli zaczeka z wydaniem sądu. Twierdzenia te mogą się wydawać umiarkowane, gdyby jednak zostały przyjęte, zrewolucjonizowałyby całe życie ludzkie.”

Zastosowanie tego rozumowania może być niezwykle szerokie i uważny Czytelnik uczyni sam odpowiedni użytek (ja bym to zastosował do Niewidzialnego Jednorożca ale temat jest całkowicie zamknięty). Zajmiemy się poważnymi tematami. Dlatego nie będę już nic pisał np. o możliwości trikowej zamiany węglowodanów w białka tak że z pozoru nadal wyglądają na węglowodany ale ich substancja to jednak zdecydowanie białka…. Jak mawiał inny wybitny Anglik Sherlock Holmes: „Wszyscy chcą wierzyć w kłamstwo bo kłamstwo jest wygodniejsze niż prawda”.

Dzisiaj niech powyższe cytaty będą punktem wyjścia do rozważań na temat muzyki gitarowej. Interesuje nas przypadek „1) gdy eksperci  zgadzają się ze sobą,  przeciwna opinia nie może być uważana za pewną”. Eksperci od muzyki gitarowej zgadzają się ze sobą, że użycie tzw. substytutów podstawowych akordów jest rzeczą ciekawą, pożyteczna i rozwijającą artystycznie. Zgodnie z zaleceniem Russela twierdzenie przeciwne nie może być uważane za pewne. Warto więc temat zgłębić.

Trójdźwięki

Lepszy jeden przykład niż tysiąc słów. Weźmy więc jakieś tonacje typowo gitarowe i heavy metalowe: e-moll albo nawet łatwiej a-moll. W tonacji a-moll albo jej pokrewnej C-dur budujemy harmonie tercjowe. Zasada ich konstruowania jest prosta. Mamy kolejne dźwięki gamy C-dur: C, D, E, F, G, A, H. Konstruując kolejne akordy bierzemy co drugi dźwięk (tercję) czyli najpierw akord C to dźwięki C, E, G. Następny będzie  trójdźwięk: D, F, A czyli akord Dm. Następny to akord Em  – to dźwięki: E, G, H. I tak dalej. O tym czy dostaniemy akord molowy czy durowy decyduje wielkość pierwszej tercji. To w sumie daje nam siedem znanych harcerzom  akordów: C, Dm, Em, F, G, Am, Hdim.

Czterodźwięki

Ogrywanie jednak tych siedmiu trójdźwięków jest przeraźliwie nudne i na dłuższą metę nie nadaje się do mrocznych metalowych klimatów. Dlaczego o tym piszę? Oczywiście metal buduje się na power chordach ale łagodne metalowe interludium lub intro prosi się o jakąś nietrywialna progresję akordów. Do podstawowego trójdźwięku możemy więc dodać dźwięk o kolejną tercję wyżej. Dla gamy C-dur dostaniemy więc najpierw czterodźwięk: C, E, G, H czyli akord septymowy Cmaj7, potem czterodźwięk D, F, A, C czyli kolejny akord septymowy Dm7. Dalej E, G, H, D czyli Em7 a potem: Fmaj7,  G7, Am7 i Hm7b5 (z obniżoną kwintą).

Pięciodźwięki

Ponieważ akordy septymowe brzmią dość jazzowo to dla większego mroku możemy u góry dodać kolejny dźwięk o tercję wyżej. Dostaniemy więc pięciodźwięki tworzące akordy nonowe. Dla C-dur pierwszy jest pięciodźwięk: C, E, G, H, D czyli akord nonowy Cmaj9, potem pięciodźwięk D, F, A, C, E czyli kolejny akord nonowy Dm9. Dalej E, G, H, D, F czyli Em7(b9) (tu z noną małą wychodzi) a potem: Fmaj9,  G9, Am9 i Hm7b5b9 (z obniżoną kwintą i małą noną – bardzo wysmakowane brzmienie).

Akordy Add9

Ciekawie brzmią akordy w których gramy podstawowy trójdźwięk oraz dodajemy nonę ale bez septymy. Oznaczane są one jako add9. W C-dur mamy: Cadd9, Dmadd9, Fadd9, Gadd9, Amadd9. Bardzo ciekawie brzmiące akordy. Ich znajomość jest absolutnie obowiązkowa. Akordy te zachowują swój oryginalny durowy i molowy odcień zaś dodanie nony podkreśla ich charakter. Przykładowo Cadd9 jest jest bardziej pogodne niż akord C-dur zaś Am add9 jest bardziej molowe niż akord Am. Posłuchajcie tego:

Sześciodźwięki i siedmiodźwięki

Oczywiście dodawanie septymy i nony do podstawowych trójdźwięków nie wyczerpuje jeszcze wszystkich możliwości. Można wzbogacać brzmienie akordów dodając jeszcze undecymę  dostajemy wtedy sześciodźwięk. Przykładowo pierwszy w tonacji C dur będzie: C, E, G, H, D, F czyli  akord Cmaj11. Dalej idzie Dm11, Em11(b9) itd. Można też grać akordy złożone z wszystkich siedmiu dźwięków tonacji czyli  tercdecymowe. Brzmi to w sposób na prawdę … wysmakowany. Akordy te oznaczamy dodając liczbę 13. Ooops … ale jak na sześciu strunach gitary zagrać siedmiodźwięk? Są dwie możliwości. Albo nie ogrywamy prymy którą gra basista (Twój basista zawsze gra prymę?) albo nie ogrywamy kwinty która i tak naturalnie wybrzmiewa gdzieś w alikwotach prymy. Proste.

Tu potrzebne jest drobne zastrzeżenie. Akordy np. Em11 lub nawet Cmaj9 brzmią nieco jakby dysonansowo … dla niewprawnego ucha. Opierając swoją muzykę na nietrywialnej i wysmakowanej progresji Am13, Em11, Fisdim można być nieco niszowym a grono słuchaczy może ograniczyć się do Twojego … basisty  (mój się właśnie wyprowadził).

Akordy sus2 i sus4

Czy to wszystko? Bynajmniej! Możemy jeszcze pierwszą tercję podstawowego trójdźwięku zastępować sekundą lub kwartą. Jak to wygląda w C dur? Weźmy najprostszy akord C czyli dźwięki C, E, G. Zamiast pierwszej tercji czyli dźwięku E możemy zagrać sekundę D i dostaniemy akord: Csus2 złożony z dźwięków C, D, G. Analogicznie tworzy się Csus4 złożony z C F G. Akordy sus2 i sus4 nie mają w brzmieniu ani charakteru molowego ani durowego. Są ciekawe.

„Obowiązkowe”  akordy w tonacji a-moll

Zebrałem to dla Was wszystko razem  w poniższej  tabelce.

Am	Hdim	C	Dm	Em	F	G
Am7	Hm7#5	Cmaj7	Dm7	Em7	Fmaj7	G7
Asus4	Hm7b5	Cadd9	Dsus4	Esus4	Fadd9	Gadd9
Asus2		Csus4	Dsus2	Em7#5	Fsus2	Gsus4
Am9		Csus2	Dm9	E7sus4	Fmaj9	Gsus2
Am11		Cmaj9	Dm11	E5	Fmaj13	G6
Amadd9		Cmaj13	Dm13		Fmaj9#11	G6add9
Am7#5		C6	Dm6		Fmaj13#11	G9
A7sus4		C6add9	Dmadd9		F6	G11
A5		C5	Dm6add9		F6add9	G13
Asus2sus4		Csus2sus4	D7sus4		Fmaj7b5	G7sus4
			D5		F5	G5
			Dsus2sus4		F-5	Gsus2sus4

Jest jeszcze kilka nieomówionych akordów? Tak widzę np. Akordy C6, Dm6 lub F6. To czterodźwięki z dodana sekstą – nie możesz ich pominąć w swoim rozwoju artystycznym. Znaczenia innych symboli łatwo się  domyślić. A7sus4 to akord A7 gdzie zamiast tercji o grywamy kwartę.

Akordy w tonacji e-moll

Em	Fisdim	G	Am	Hm	C	D
Em7	F#m7#5	Gmaj7	Am7	Hm7	Cmaj7	D7
Esus4	F#m7b5	Gadd9	Asus4	Hsus4	Cadd9	Dadd9
Esus2		Gsus4	Asus2	Hm7#5	Csus2	Dsus4
Em9		Gsus2	Am9	H7sus4	Cmaj9	Dsus2
Em11		Gmaj9	Am11	H5	Cmaj13	D6
Emadd9		Gmaj13	Am13		Cmaj9#11	D6add9
Em7#5		G6	Am6		Cmaj13#11	D9
E7sus4		G6add9	Amadd9		C6	D11
E5		G5	Am6add9		C6add9	D13
Esus2sus4		Gsus2sus4	A7sus4		Cmaj7b5	D7sus4
			A5		C5	D5
			Asus2sus4		C-5	Dsus2sus4

Jak widzicie sporo się powtarza. Jeśli założyć że większość muzyki gitarowej jest grana w tych tonacjach to macie do wyuczenia zaledwie 100-200 akordów. Oczywiście każdy z nich można ograć na kilkadziesiąt sposobów.  Jeśli jednak ograniczyć się do tych których opalcowanie jest możliwe a brzmienie fajne to pozostaje kilka.  W tym celu polecam ten program na smartfona.  Google też dają interesujące odpowiedzi: Em add9. Wybór tego słusznego opalcowania to kwestia osobistego smaku oraz możliwości anatomicznych.

Powiedzmy że opanowanie jednego akordu tak by płynnie wpasowywać go w graną progresję zajmie około tygodnia. Wyuczenie powyższego zestawu daje więc kreatywne zajęcie na kilka lat. Czego sobie i Wszystkim życzę!