Postanawiam sobie stanowczo pisać dzisiaj wyłącznie o muzyce gitarowej i nie czynić żadnych dygresji filozoficznych, drahmicznych, paleolitycznych, medytacyjnych, libertariańskich, historycznych ani innych. Zobaczmy jak to się udaje.

Dzisiaj chcemy omówić i posłuchać czegoś niezwykle ważnego i poważnego: akord septymowy półzmniejszony. Od razu sobie napiszmy, że bogactwo emocjonalne zawarte w tym czterodźwięku jest równe greckim tragediom i dramatom Szekspira. Muzyka służy do bezpośredniego wyrażania  uczuć z pominięciem słów. Zaś akord septymowy służy do wyrażenia bezbrzeżnej desperackiej rozpaczy. Gdy ułożysz palce na gryfie według zaproponowanego poniżej wzorca i uderzysz w struny, nie oczekuj niczego dobrego! Usłyszysz tylko: głęboki smutek, poruszający ból i depresyjną rozpacz. To jest traumatyczne przeżycie po którym nie każdy jest w stanie się łatwo i szybko podnieść.

OK. Żadnych dygresji – tylko muzyka. Kiedy to się zaczęło? Więc był sobie kornwalijski rycerz imieniem Tristan, który zakochał się tragicznie w celtyckiej księżniczce Izoldzie Jasnowłosej. Przynajmniej taka legenda pojawiła się w XII wieku w ramach cyklu arturiańskiego. Natężenie nonsensownych dziwactw w tej historii jest tak duże, że szczegółów Wam oszczędzę. Takie rzeczy możliwe są tylko średniowiecznych romansach i w średniowiecznej teologii (które patrząc z dystansu są do siebie bardziej zbliżone niż by wypadało otwarcie powiedzieć). A wiecie że średniowieczna teologia nadal katolików oficjalnie obowiązuje?

Wróćmy do głównego wątku muzycznego. Facet na obrazie Leightona jest przedstawiony z instrumentem strunowym szarpanym więc możemy to jakoś łyknąć. W XIX wieku o historii Tristana i Izoldy przypomniał sobie najbardziej niemiecki z niemieckich kompozytorów Ryszard Wagner (wiecie że owczarki niemieckie dostają wścieklizny gdy słyszą Wagnera?). No i teraz wszystko się zbiera w jedną całość bo płaczliwa legenda Tristana i jasnowłosej Izoldy łączy się z akordem septymowym półzmniejszonym u Wagnera tak:

Tu mamy konkretnie te zaznaczone dźwięki F, H, D♯, i G♯. To jest akord Fm7(b5). Niewątpliwie Wagner był muzykiem heavy metalowym więc osób współcześnie zainteresowanych tym brzmieniem powinno być sporo. Oczywiście przed Wagnerem analogicznego akordu używali Bach i i Mozart a szczególnie interesująco  Chopin w sonacie C-moll. Jednak dopiero  Wagner potrafił tak ostentacyjnie wyjąc to z kontekstu harmonicznego. 

Budowa akordu septymowego półzmniejszonego

Skąd się bierze taki depresyjny potwór jak akord septymowy półzmniejszony? Jak go naturalnie skonstruować? Wszystko co złe (i interesujące) zaczyna się na siódmym stopniu skali durowej. Dla uproszczenia powiedzmy, że jesteśmy w C-dur. No i harmonizujemy siódmy stopień  C-dur czyli jesteśmy przy H (używam niemieckiej konwencji muzycznej). Bierzemy co drugi dźwięk zaczynając od H i chcemy zbudować czterodźwięk. Co tam będzie? H, D, F, A. To jest właśnie akord septymowy półzmniejszony. Kolejne interwały pomiędzy tymi dźwiękami to tercje: mała, mała i wielka. Licząc od prymy mamy kolejno: tercję małą, tryton i septymę małą. Taka jest definicja akordu septymowego półzmniejszonego.

Można też widzieć akord septymowy półzmniejszony jako modyfikacje akordu septymowego molowego. Przykładowo, w akordzie Am7 kwintę zamieniamy na tryton i dostajemy nasz Am7(b5). Oczywiście brzmieniowo to dwa różne światy. Warto też zobaczyć jakie jest miejsce naszego akordu pośród innych akordów septymowych. Pisałem o tym tu. 

Zastosowanie

Jak to się gra na gitarze? Weźmy konkretnie Am7(b5). Jest wiele możliwości opalcowania, które dają nieco odmienne efekty brzmieniowe. Ja jestem zwolennikiem czegoś takiego. Mały palec tworzy poprzeczkę  na strunach wiolinowych.

Jakiej skali możesz użyć gdy słyszysz w akompaniamencie powyższy akord? Jak zwykle w ogólności oczywiście zupełnie dowolnej 🙂 Trzymając się jednak konserwatywnych zasad harmonii widzimy co najmniej kilka możliwości:

• oczywiście do powyższego pasuje skala a-lokrycka  – można dorzucić w progresji np. akord Dm7
• zagrajmy  progresję Am7(b5), Em, F#m7(b5), H7. Tu proponuje e-molową harmoniczną
• spróbuj też D i Am7(b5) i  g-moll harmoniczne
• albo tak G#m7(b5) i  A#m7(b5): skala e- lidyjska dominantowa

Można znaleźć samodzielnie dużo innych interesujących możliwości. Czego na Wszystkim i sobie życzę!